ล้มแล้ว “พลายคำหมื่น” งาอ้อมจักรวาล วัย 90 ปี ช้างพลายจ่าฝูงของปางช้างแม่สา อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ ล้มลงอย่างสงบในท่าองอาจ
เมื่อเวลาประมาณ 05.00 น. ของวันที่ 19 เมษายน 2568 มีรายงานว่า พลายคำหมื่น อายุประมาณ 90 ปี ช้างที่มีอายุมากที่สุดของปางช้างแม่สา และมีงาอ้อมจักรวาล ได้ล้มลง หรือเสียชีวิตอย่างสงบในท่านั่งคุกเข่าที่บริเวณภายในบ้านพักช้างสูงวัยของศูนย์อนุรักษ์ปางช้างแม่สา โดยนางรัตนา ศรีหมอก ผู้จัดการปางช้างแม่สา ได้เข้าไปดูเบื้องต้นพร้อมทั้งแจ้งไปยังนางอัญชลี กัลมาพิจิตร ผู้บริหารปางช้างแม่สาให้รับทราบ โดยช้างพลายคำหมื่น ถือเป็นช้างที่อายุมากที่สุดในปางช้างแม่สา ที่อยู่คู่ปางช้างมาร่วม 50 ปีและเป็นช้างระดับจ่าฝูงด้วย
การสูญเสียช้างสำคัญของปางช้างแม่สาเชือกนี้ นางอัญชลี กัลมาพิจิตร ผู้บริหารปางช้างแม่สา ได้เล่าประวัติของพลายคำหมื่น งาอ้อมจักรวาล ว่าช้างเชือกนี้นายชูชาติ กัลมาพิจิตร บิดาของตนได้ซื้อมาหลังจากเปิดปางช้างแม่สาในปี พ.ศ. 2519 โดยในครั้งแรกที่ซื้อมาทางพลายคำหมื่น ยังไม่มีงาอ้อมจักรวาลแบบนี้ เป็นเพียงงาที่ยื่นตรงออกไปแบบงาช้างธรรมดา โดยมาอยู่ช่วงแรกได้เป็นช้างที่โชว์การแสดงแบบทั่วไป โดยเป็นช้างงัดไม้และท่อนซุง ลากไม้โชว์แสดงการทำไม้ในป่าเหมือนเช่นในอดีตให้นักท่องเที่ยวได้ชมตามอย่างการทำอุตสาหกรรมการทำไม้ในยุคนั้น ซึ่งพลายคำหมื่นจะเป็นช้างที่โชว์การใช้งางัดท่อนซุง
พลายคำหมื่น เริ่มมีงาลักษณะอ้อมจักรวาลหลังจากอยู่นานวันเข้า งาข้างหนึ่งยื่นตรงไปด้านหน้า ส่วนอีกข้างอ้อมมาสอดรับกัน เรียกว่าเป็นงาอ้อมจักรวาล และจากการล้มของช้างที่มีอายุมาก ๆ ในช่วงนั้นหลายเชือก จึงเหลือเพียงพลายคำหมื่นที่กลายเป็นช้างที่ได้ครองตำแหน่งช้างที่มีอายุมากที่สุดของปางช้างแม่สา จนถึงวัย 90 ปี ถือเป็นช้างที่มีอายุยืนยาวของปางช้างแม่สาที่ชาวปางช้างภูมิใจที่ได้ดูแลพลายคำหมื่นจนถึงวาระสุดท้าย
“โดยพลายคำหมื่นได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ในช่วงที่ตนได้เข้ามาดูแลปางช้างแม่สา หลังจากที่นายชูชาติ กัลมาพิจิตร บิดาของตนได้เสียชีวิตแล้วในปี พ.ศ. 2562 ซึ่งในช่วงที่ตนได้เข้ามาดูแลก็ลุ้นสุขภาพพลายคำหมื่น ให้มีสุขภาพดีมาโดยตลอด ให้มีชีวิตอยู่ตามธรรมชาติประสาช้างสูงวัย ให้นอนตามดอยบ้าง แต่เมื่อช่วงบ่ายวันที่ 18 เมษายนที่ผ่านมา ฝนเกิดตกหนัก ลมแรงมีพายุพัดกระหน่ำก็เลยรีบย้ายช้างเข้ามานอนในโรงเรือนช้างชรา เพราะเกรงจะไม่สบาย แต่ก็มาเสียชีวิต หรือล้มอย่างสงบโดยท่าล้มของพลายคำหมื่นค่อนข้างพิสดาร เป็นการนั่งลงค่อย ๆ หมดลมหายใจ มีงาพาดอยู่บนไม้ด้านข้าง ไม่เหมือนช้างล้มทั่วไป
โดยปกติช้างล้มจะต้องนอนตะแคงไปข้างใดข้างหนึ่งเพราะช้างจะมีน้ำหนักหลายตัน อย่างพลายคำหมื่นน้ำหนักก็ประมาณ 2 ตันรวมทั้งงาที่หนักใหญ่และเป็นงาอ้อมจักรวาล ถือเป็นช้างที่มีรูปร่างลักษณะดีทุกอย่าง และนิสัยคือจะหวงงา งาของพลายคำหมื่นจะห้ามจับหรือเข้าใกล้ยังไม่ได้ พลายคำหมื่นจะรักและหวงแหนงาของตนมาก ถือว่าเป็นช้างที่รู้ตัวเองว่ามีของดีและเป็นช้างพลายที่เป็นจ่าฝูง พลายคำหมื่นจะไว้ตัวมาก ซึ่งพลายคำหมื่นไม่ปรากฏว่ามีลูก มีการผสมพันธุ์กับช้างเพศเมียที่ปางช้างแม่สาเลย
นางอัญชลี กัลมาพิจิตร ได้กล่าวต่อไปว่า เมื่อตนทราบข่าวการล้มของพลายคำหมื่น ก็มีความเสียใจมาก แต่ก็มีความภูมิใจที่พลายคำหมื่นล้มอยู่ในท่าที่งดงาม เหมือนท่าหมอบกราบ เหมือนว่าก่อนล้มจะมีสติ เป็นการนั่งลงและหมดลมไปในช่วงพลายคำหมื่นล้มเป็นช่วงเช้ามืด ไม่มีควาญอยู่ด้วย จึงเป็นการจากไปอย่างสงบตามที่เห็นตามภาพ
สำหรับขั้นตอนในการทำพิธีตรวจซากของพลายคำหมื่นจะแจ้งให้ทางสัตวแพทย์ เข้ามาตรวจเช็คครั้งหนึ่งและแจ้งไปยังปศุสัตว์อำเภอแม่ริมเพื่อที่จะเข้ามาชันสูตรว่าเสียชีวิตอย่างเป็นธรรมชาติหรือผิดธรรมชาติ แต่ก็ได้มีการพูดคุยว่าจะไม่มีการผ่าซากชันสูตรเนื่องจากด้วยอายุขัยพลายคำหมื่นถึง 90 ปีแล้วและจากสถานการณ์ที่เกิดขึ้นทางเราก็ไม่ได้ติดใจว่ามีการทำร้ายช้างหรือว่าช้างจากไปอย่างไม่สงบ เพราะจากไปอย่างสงบไม่มีรอยมีแผลใด ๆ ทั้งนั้น
ส่วนในเรื่องของพิธีทางสงฆ์ก็จะมีการทำพิธีสวดบังสุกุลโดยนิมนต์พระสงฆ์ 4 รูปสี่ทิศมาทำพิธีสวดอภิธรรมให้เพราะพลายคำหมื่นอายุ 90 ปีน่าจะเกิดเป็นคนแล้วในภพภูมิต่อไปและให้ควาญช้างที่อาวุโสของปางทำพิธีไล่ปัดรังควานสิ่งที่ไม่ดีออกไป ซึ่งจะเป็นการจัดทำพิธีให้อย่างดีที่สุดในวันนี้ ซึ่งในการทำพิธีทุกขั้นตอนทางปางช้างแม่สาจะทำการไลฟ์สดให้แฟนคลับของช้างปางช้างแม่สาได้ชมกัน เป็นการร่วมอาลัยในการสูญเสียช้างสำคัญพลายคำหมื่น งาอ้อมจักรวาล ได้เห็นพิธีกรรมพิธีการที่ทำให้กับช้าง เมื่อล้มไปแล้วเพื่อส่งวิญญาณไปยังภพภูมิที่ดี เป็นการร่วมแสดงความเสียใจและอาลัยในการจากไปของคุณปู่พลายคำหมื่น งาอ้อมจักรวาล” วัย 90 ปี เป็นการสิ้นลมและจากไปอย่างสงบด้วยท่าทางที่องอาจยิ่ง
“ขอให้ดวงวิญญาณของคุณปู่พลายคำหมื่นได้คุ้มครองช้างและคนของปางช้างแม่สาทั้งหมด สำหรับช้างที่อาวุโสรองลงมาก็มีพลายบุญเป็งและพลายขื่อ โดยเฉพาะพลายขื่อมีงาอ้อมจักรวาล เหมือนกับพลายคำหมื่นที่ล่วงลับไปแล้วและจะเป็นช้างจ่าฝูงของปางช้างแม่สาต่อไป ซึ่งปางช้างแม่สาเองก็จะครบ 50 ปีใน 2 ปีข้างหน้านี้แล้วก็อยากให้ปางช้างแม่สาอยู่คู่เมืองเชียงใหม่และแผ่นดินไทยตลอดไป”
